Türkiye’nin unutulmaya yüz tutmuş el sanatlarıyla ünlenen şehirleri; usta çırak ilişkisiyle ilhamlarını yaşatmayı başaran benzersiz sanat ustalarıyla, tarihten bu yana süregelen eşsiz el sanatı ürünlerini yaratmaya devam ediyor. Göktürkler’den Osmanlı’ya, Osmanlı’dan Cumhuriyet Dönemi’ne dek muazzam üslubuyla tüm dünyada ün salan Türk Sanatı, Anadolu’nun her köşesinde icra edilmeye devam ediyor. Biz de bu harika şehirleri ele aldık ve sizlere biraz daha tanıtarak ünlerini korumalarına yardımcı olmak istedik. İşte asla unutulmaması gereken değerlerimizin başlıcaları…
Eskişehir’de Lüle Taşı İşleme Sanatı: Marifetli Ellerden
Eskişehir’de Odunpazarı’nı ziyaret etme fırsatı buldunuz mu? Eğer şimdiye kadar ziyaret etmediyseniz, bir gün mutlaka uğramanızı tavsiye ederiz. Odunpazarı, Eskişehir’in restore edilmiş fakat hala tarihi sıcaklığını koruyan lokasyonlarından. Üstelik burada lüle taşının girdiği özel formlara çok şaşıracaksınız. Odunpazarı içerisinde girdiğinizde büyüleneceğiniz lüle taşı atölyeleri bulunuyor. Bu atölyelerde lüle taşından el yapımı küçük heykelcikler, pipolar, takılar, biblolar yapılıyor. Lüle taşından elde edilen eserlerin bir kısmı ise Eskişehir Külliyesi’nde çok sayıda yerli ve yabancı turistin ilgisini çekiyor.
Trabzon Kazaziye İşleme Sanatı: Gümüş Tutkusu
Kazaziye; gümüş, altın gibi değerli madenlerin ip kadar inceltilerek neredeyse bir saç teli inceliğine getirilmesiyle ve bu tellerin birbirinden güzel motifler haline getirilmesiyle elde edilen bir el sanatı. Farklı örgü tekniklerinin uygulandığı bu el sanatı, oldukça zahmetli bir beceri. Kazaziye sanatını Trabzon’da hala sürdüren çok değerli üstatlar var. Kazaziye sanatıyla elde edilen el sanatı ürünleri ise tesbihler, bileklikler ve kolyeler. Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde bulunan gümüş yataklarının işlenmeye başlamasından beri Trabzon’da bu sanat sürüyor. Eğer bir gün Trabzon’a yolunuz düşerse mutlaka bu takıları yakından görmelisiniz.
Mardin Taş Yontma Sanatı: Tarihten Gelen Güzellik
Mardin’in tarihte Emeviler ve Memlüklüler ile etkileşime girmiş ve onların muazzam taş işçiliğinden ilham almış olduğu akademik mecralarda ispatlanmış bir teoridir. Bunun nedeni ise tarihte Anadolu’nun güney doğusunda bulunan taş ustalarından Mardin ve çevresine yerleşen ustaların olması. Şam Emeviyye Camii, Kubbetü’s-Sahra gibi muazzam taş işçiliğine sahip olan eserler ise bu iddiayı kanıtlayan tarihi olgulardan. Mardin’de görülen taş işçiliği bu eserlerdeki arabesk üslubu büyük ölçüde yansıtıyor. Oldukça uzun bir geçmişi olan bu konuya yakından göz atmak isterseniz mutlaka gidip Mardin’deki taş atölyelerini ziyaret etmelisiniz. Özellikle Mardin’in Midyat ilçesinde bulunan atölyelerdeki eserler, dünyanın hiçbir yerinde rastlayamayacağınız cinsten. Taşların nakış gibi işlenmesinin sizde uyandıracağı hayranlık duygusunu yaşamalısınız.
Sakarya Sedef Kakma: Osmanlı Sultanlarının Mirası
Sedef, istiridye ve midye kabuklarından elde edilen değerli bir madde. Ahşap, gümüş, altın ve birçok maddenin üzerine sedef aplike edilebilir. Bu sanata ise sedef kakma adı verilir. Selçuklular’dan bugüne kadar süren bu muazzam sanat, çok sayıda Osmanlı sultanının da ilgisini çekmişti ve padişahlara özel hazırlanan sedef kakmalı hançerler, divitler, tepsiler bulunuyordu. Hatta mimari yapılarda dahi sedef kakmanın görüldüğü Osmanlı eserleri mevcut. İşte bu kadar geniş bir tarihi olan sedef kakma günümüzde Sakarya bölgesinde hala devam ediyor. Sakarya’da bu güzel mesleği sürdürmeye devam eden sedefkârların atölyeleri adeta küçük bir müze gibi. Bir gün Sakarya’ya giderseniz, görmeden geçmeyin deriz.
Avanos Çömlekleri: Seramik Sanatı Tarihinin İzleri
Kapadokya bölgesinde bulunan Avanos, çömlek atölyeleriyle yüz binlerce ziyaretçinin ilgisini çekiyor. Bölgede terra-kota adıyla anılan kırmızı toprağın yaygın olması da çömlek sanatının Avanos’ta gelişmesine katkıda bulunmuş. Antik dönemlerde Venessa adıyla anılan bu muhteşem ilçede hazırlanan çömlek hamurları, tıpkı çini sanatı yapımında olduğu gibi ustaların maharetli elleriyle şekillendiriliyor. Fırınlandıktan sonra ise üzerlerine sır altı veya sır üstü işlemeler yapılarak satışa sunuluyor. Avanos’ta bu mükemmel sanatı özel olarak deneyimleyebileceğiniz çini atölyeleri de bulunuyor.
Ülkemizde sürmeye devam eden geleneksel el sanatı çeşitleri o kadar çok ki şu lokasyonları da söylemeden geçmeyelim. Uşak, halı sanatı; Kütahya, dünya sanatına konu olmuş çini sanatı; Zonguldak Devrek, baston işleme sanatı; Afyon, keçe ve mermer işleme sanat atölyeleri; Mardin Midyat da telkari sanatı ile meşhur şehirlerimizden…
